Kỳ 2: Các bài quyền cơ bản

Đường giá di chuyển dễ chịu, luôn tuân theo một quy luật, những cú break sẽ tạo ra vị thế với tỉ lệ thắng cao, những cú nén xuất hiện chắc chắn sẽ tạo ra sự bùng nổ giá, … là những tính chất mà thị trường không có :))) Đó là lý do chúng ta cần quản lý vốn thật chặt chẽ, để không bị úp sọt và tìm cơ hội trả thù. Nếu nói về một quy luật đúng, có chăng đó sẽ là quy luật cung-cầu, một quy luật tồn tại trong mọi thị trường, mọi nền kinh tế. Sơ qua về đường giá, một cách nôm na dễ hiểu, ta có thể khẳng định: thị trường có mua lên, bán xuống, và giá luôn đi theo phe áp đảo hơn. Cũng rất dễ hình dung lý do của hiện tượng này: trong một mức giá cụ thể, những người đến trước của phe áp đảo sẽ “xử” hết nguồn cung của phe còn lại ở mức giá đó; và trong một thị trường có thanh khoản cao, những kẻ đến sau của phe áp đảo buộc phải vào vị thế ở mức giá kém thuận lợi hơn, phe còn lại cũng chả dại gì thay đổi chiều hướng giá này khiến cho giá ngày càng đi theo xu hướng đó; cho đến khi mức giá không còn đủ hấp dẫn nữa.

Một trader giỏi là một người có thể “đánh hơi” được thị trường ở những thời điểm then chốt, lúc mà cả hai phe đều ủng hộ quyết định của ta, phe thuận sẽ nhảy vào tấn công cùng ta, và phe nghịch cũng chẳng buồn phòng thủ nữa. Do vậy,trước khi vào lệnh ngoài đánh giá tiềm năng R:R của vị thế mà ta sắp xuống tiền, và đánh giá set-up vị thế của mình (dĩ nhiên), hãy dành ra một nhịp để chơi trò đóng vai, thử xem nếu là một người ở phe còn lại, ta có xuống tiền hay tiếp tục ôm lệnh không? Nếu câu trả lời là không,hãy tự tin đặt giá.

Dù thị trường là một nơi hỗn loạn, đường giá không sinh ra để phục vụ ta (mà trái lại phần lớn thời gian nó còn làm ta khó chịu), nhưng nếu ta lấy giấy bút vẽ lại đường giá từ xưa đến nay, vẫn có một số quy luật nhất định mà xác suất xuất hiện của nó đủ hấp dẫn để ta lưu tâm.

1. Áp lực kép

Là nơi mà trader cần “đánh hơi” như đã nói bên trên. Thị trường là chiến trường, và một chiến trường dù ác liệt đến mấy cũng phải có người thắng kẻ thua, ta chỉ cần chờ một phe thắng thế để nhảy ra ăn hôi, thì cũng đã là một trang hảo hán, đấng nam nhi. Đó là nơi anh em ta tiến tới, còn quân thù thì bỏ thành, không phòng thủ nữa. Vùng chiến sự trước khi sự kiện này diễn ra gọi là vùng “tích lũy động lượng”.

Một chiến trường rất dài của BTC (hộp xanh), và một trận đánh then chốt (vùng vàng) trước khi phe bán thắng hoàn toàn.

Một chiếc hộp hình chữ nhật ta thường vẽ cũng là một vùng tích lũy động lượng, bên trong nó ta cố gắng tìm một chiếc hộp nhỏ hơn (có thể là nhỏ hơn rất nhiều) ở vị trí quan trọng (đỉnh hộp, đáy hộp), gọi là cú nén, và cú nén thường dẫn ta đến điểm bùng nổ của xu hướng. Chỉ cần giá liên tục chạm - bật một vùng nào đó, cho đến khi có một phe thắng thế, thì đó đã là một vùng tích lũy động lượng. Nó có thể là một chiếc hộp được tạo ra từ cặp kháng cự - hỗ trợ, hay là một đường chéo thể hiện một xu thế đang tăng trưởng từ từ (gom quân) đến lúc đánh úp quân địch không kịp trở tay.

Phe bán liên tục tổ chức những đợt công nhỏ lẻ để thử sức phe mua, và chốt hạ đòn knock-out khi thấy cả 3 lần phe mua đều không làm nên chuyện mà chỉ chống đỡ yếu ớt.

Một đợt tấn công rồi cũng sẽ đến hồi kết, sẽ đến lúc năng lượng của một phe bị cạn kiệt và nhường lại phần thắng cho phe bên kia (đảo chiều). Tuy nhiên không phải lúc nào một pha break đều mang lại kết quả “knock-out”, nhất là khi đó là một cú đảo chiều, khách quan mà nói, không dễ gì phe đang thắng thế trước đó có thể buông xuôi, mà thị trường cần thời gian để thiết lập một pha lật kèo.

Phe mua đã hết năng lượng, có sự tích lũy động lượng trước cú break số 1, tuy nhiên đó chỉ là một giao dịch ngược xu hướng chính (tăng) mà thôi, do giá vẫn rất tuân thủ hỗ trợ, và đây là đợt tấn công đầu tiên của phe bán, sẽ dễ dàng bị tàn quân của phe mua dọn sạch. Cú phá vỡ thứ 2 mới là cú chốt hạ do đã có sự can thiệp (giãy chết) của phe mua, triệt tiêu hết mọi năng lượng còn lại.

Do vậy, một nguyên tắc bất di bất dịch được đặt ra cho những trader mới: KHÔNG giao dịch ngược xu hướng chính.

2. Kháng cự (KC) - Hỗ trợ (HT)

Lại lấy ví dụ về chiến tranh, một phe thắng thế, quét sạch phe kia ra khỏi thành, không có nghĩa là thành đó sẽ mất đi, mà giờ đây nó thuộc về phe vừa thắng, quân của phe thua buộc phải rút về một thành khác ở tuyến sau.Tuy nhiên, chúng sẽ thường xuyên tổ chức tấn công trở lại để “thử lửa” xem sức mạnh của phe vừa thắng đã suy yếu hay chưa, hòng chiếm lại đồn đã mất. Do đó những KC, HT vừa bị break sẽ đóng vai trò như một cục nam châm hút giá về bất cứ lúc nào phe thua tổ chức tấn công trở lại. Về phía phe thắng, việc cần làm là phòng thủ những đợt phá rối, giữ vững thành, xây dựng lại lực lượng (buildup - tích lũy động lượng) để dẫn quân đánh thành kế tiếp. Một thành mới ở càng xa tường thành cũ sẽ càng yếu ớt, do quãng đường xa, phe thắng khó lòng gửi tiếp viện đến, do đó cũng cần nhiều thời gian củng cố hơn, và phải gồng gánh những đợt tấn công nhỏ lẻ của phe thua.

Phe thua liên tục “cà khịa” lại tường thành cũ đã mất. Nhưng phe mua có một thành cũ (HT) ở khá gần nên lực lượng phe bán chẳng thấm vào đâu.

Và thị trường cứ tiếp tục như thế cho đến khi có sự tiếp diễn xu hướng (phe thắng gom quân xong và đi đánh tiếp sml phe thua) hoặc đảo chiều (phe thắng nhớ nhà, mệt mỏi, bị phe thua úp sọt trở lại, mất thành).

Trong các ví dụ sắp tới, thành của phe mua sẽ được vẽ màu xanh, thành của phe bán sẽ là màu đỏ.

3. Các loại phá vỡ:

Phá vỡ giả: một cú phá vỡ ngay từ vị trí cản trước mà không có quá trình tích lũy nào, phe tấn công đã quá hấp tấp, chưa gom đủ quân đã đi đến nhà người ta gây hấn. 96% những cú phá vỡ kiểu này sẽ dẫn đến kết cục bi thảm.

Một ví dụ của BTC cho thấy sự tấu hài của cả 2 phe, phe xanh không hề có sự chuẩn bị nào đã đến gõ cửa nhà phe đỏ và bị đấm sml. Phe đỏ cũng thế, đầy cay cú sang thăm hỏi phe xanh mà cũng không có chuẩn bị quân số, ngay lập tức bị múc không trượt phát nào

Phá vỡ mồi: Một cú phá vỡ có tích lũy động lượng trước đó, nhưng ở xa nhà của đối phương, đoạn đường di chuyển xa sẽ làm hao năng lượng khiến cú phá vỡ khó được như kỳ vọng. Tiềm năng tiếp diễn xu hướng của cú phá vỡ mồi là có, tuy nhiên không phải ngay thời điểm phá vỡ diễn ra, mà là hành vi giá sau đó sẽ quyết định.

Một cú tích lũy của BTC khung D, nhưng ở quá xa đỉnh hộp, do đó cú phả vỡ dễ bị kéo ngược về vùng này (do tính chất KC-HT của một cú tích lũy là một cục nam châm như đã nói ở trên)

Hai cú phá vỡ này chúng ta cần tránh, vì ngoài việc nó dễ thất bại ra, thì vẫn do tính chất nam châm, ta cần đặt stoploss (SL) ở bên dưới vùng KC-HT trước đó, mà vùng này lại quá xa, khiến lệnh của ta có R:R xấu đau đớn. (Thậm chí còn có một trường phát chuyên tận dụng những cú phá vỡ với setup xấu như thế này để trade ngược xu hướng, bởi cục nam châm hút về là rất mạnh.)

Những cú break hộp cho tỉ lệ R:R không hấp dẫn

Phá vỡ thực: tích lũy tại vùng quan trọng của hộp (đỉnh hoặc đáy), dù cho có”nam châm” hút về thì vẫn chỉ là entry của ta, là vùng mà tiểu đệ thường đề xuất bắt lại nếu trễ tàu. Cú break ở vùng này sẽ mang lại áp lực kép + một vị thế đẹp với SL chặt -> R:R cao

Chiếc hộp cho thấy phe bán nhiều lần thử sức + cú tích lũy cuối ngay đáy hộp, chốt hạ trận chiến

4. Đỉnh giả và đáy giả

Ngoài phá vỡ mô hình hộp, chúng ta còn có cú phá vỡ trong từng thanh nến. Một thanh nến gọi là phá vỡ nếu nó đóng nến vượt qua hoàn toàn điểm cao nhất hoặc thấp nhất của thanh trước đó.

Ví dụ về 2 thanh phá vỡ thanh trước đó: trái phá vỡ lên, phải phá vỡ xuống

Một đỉnh giả là khi nến kế tiếp nó là một nến giảm chứ không chọn tiếp diễn xu hướng tăng, và ngay kế tiếp là một thanh nến giảm nữa, phá vỡ xuống thanh nến giảm trước đó. (ngược lại thì là đáy giả)

Đỉnh giả và đáy giả thể hiện rằng xu hướng đang bị yếu đi và dần bị phe còn lại kiểm soát trong ngắn hạn. Hoặc ngay chính trong 1 thanh nến cũng mang tín hiệu tương tự, miễn là nó vẫn thể hiện thông điệp đó. Đó chính là các râu nến. Trường hợp dễ thấy nhất là các nến búa. Những râu nến cho thấy sự cố gắng của một phe và đã bị từ chối.

Thường thì những tín hiệu này không quá quan trọng trong bối cảnh chung. Nhưng nếu nó xuất hiện ở một cú nén thì lại khác. Thử tưởng tượng, trong chiến trường cuối cùng phân định thắng thua, một đợt tấn công trọng điểm bị đẩy lùi, tâm lý của toàn quân sẽ bị sụt giảm như thế nào, và phe ngược lại nếu đủ lực có thể dễ dàng đánh bay một đội quân đang hoảng sợ. Những đỉnh, đáy giả này sẽ là những tín hiệu then chốt nhất để ta suy xét việc xuống lệnh.

Nếu không xuất hiện ở vùng nén, chúng vẫn còn một vai trò khác: cấu thành nên các điểm để ta vẽ hộp và các đường chéo trend-line.

5. Chạm lại trần và hiệu ứng số tròn

Chạm lại trần là cụm từ quen thuộc tiểu đệ thường dùng. Chúng ta hãy nhìn lại “phá vỡ mồi” ở phần trước, rõ ràng nó có tích lũy động lượng, và việc đó không thể là một hành động vô nghĩa. Như đã nói trước đây, vùng HT-KC nào cũng là vùng “nam châm” hút đường giá trở lại sau mỗi cú break khỏi nó.

Và việc đường giá tìm về vùng tích lũy mồi, ta gọi chung là “chạm lại trần”. Những cú phá vỡ mồi như thế này giá thường không hồi về và dừng lại ở đỉnh gần nhất (đỉnh hộp) như phá vỡ thực, vì đỉnh hộp là vùng không đủ mạnh để team mua chống đỡ, mà vùng HT bên dưới, ngay vùng tích lũy động lượng vừa được break lên (line xanh) mới là nơi team mua chống trả quyết liệt nhất (vì đó là một thành nhỏ mà team mua vừa chiếm, quân số đang tập trung tại đây). Giải thích theo hướng giá: đây là vùng mua với giá cả phải chăng, hấp dẫn dành cho nhóm người có niềm tin thị trường tăng giá trở lại mạnh mẽ.

Ngoài ra, những vùng số tròn cũng đóng vai trò như những cục nam châm hút, vì đó là rào cản tâm lý của con người. Rõ ràng khi phân tích, chúng ta thường chú ý và đặt lệnh mua bán theo những con số tròn xx.5 xx.0 (ví dụ giá BTC 42k5 43k 45k).

Và một cục nam châm cuối cùng, cũng như mang tính định hướng xu hướng rất tốt: đường EMA. Đường này tiểu đệ không cần bàn nữa, nó chính là một HT-KC di động, nén ép tạo tín hiệu tích lũy.

6. Đánh giá chart cơ bản

Như vậy,qua các lý thuyết trên, với mỗi chart, chúng ta cần xác định được những cục nam châm quan trọng sau: một chiếc hộp bật nẩy giá, một vùng nén trước đó của giá (trần), đường EMA, vùng số tròn; và ta xác định thêm 2 thành phần quan trọng nữa: những cú phá vỡ xấu (dễ bị kéo ngược) và setup đỉnh, đáy giả ở vùng quan trọng. Sau này chúng ta có thể tìm thêm một trend-line chéo uy tín, nhưng hiện tại, cơ bản chúng ta cần phân tích được xu hướng kế tiếp của market. Và cũng bởi vì giá là lên/xuống, nên những vùng cản ngang giá luôn có giá trị hơn những đường chéo. Hãy cùng thử phân tích BTC M5 ngay thời điểm hiện tại:

Bước 1: đánh giá xu hướng lợi thế (như đã nói, chúng ta không nên cản lại phe đang thắng). Nhìn vào EMA dốc xuống từ biên trái, dù không kéo chart qua ta cũng có thể xác định phe bán đang thắng thế, tuy nhiên năng lượng đã suy kiệt và phe mua đang trở lại mạnh mẽ

Nhìn cận hơn những thanh giá gần đây, có thể thấy lực bán đã quá yếu ớt (những cú kéo về nến đen rất ngắn), đang bị phe mua kéo lên ngay khi đến đáy hộp. Đang có một cú kéo mạnh nữa đưa giá đến vùng đỉnh hộp => canh long

Bước 2: kẻ hộp. Một chiến trường lớn là thứ tiếp theo cần xác định. Bắt đầu từ nến hiện tại (nến tô màu, cây kia giá chạy rồi), ta xác định vùng mà giá chạm bật nhiều nhất. Gợi ý: nên bỏ qua khoảng 2 đỉnh/râu nhô ra ngoài, bởi đỉnh/đáy giả xuất hiện ở 1 đường cản sẽ tăng độ uy tín cho nó

Bước 3: tìm cú nén, cái này quá dễ rồi, ngay thời điểm hiện tại BTC đang có cú nén đẹp gần đỉnh. Trường hợp không có cú nén gần đỉnh, hãy tìm cú nén gần hiện tại nhất.

Bước 4: Đánh giá EMA: đang hướng lên, giá 5 thanh gần nhất rất tôn trọng, chạm là bật lên -> phe long def EMA tốt

Bước 5: đánh giá mô hình, có rất nhiều tình huống ở đây. Nếu vùng tích lũy không có,nhiều khả năng ta ngừng phân tích tại đây. Đối với các lão làng thì có thể họ sẽ canh đánh ngược xu hướng, nhưng chúng ta không cần (và cũng không nên) làm thế. Nếu vùng tích lũy ở xa đỉnh, ta xem xét giá có bị hút về hay chưa, nếu chưa rất có thể sẽ bị kéo về. Nếu rồi, ta tiếp tục quan sát chờ một cú nén mới sẽ sớm được tạo ra (kì vọng ở đỉnh hộp luôn) Nếu vùng tích lũy ở ngày đỉnh như trên hình, ta tiến hành mổ xẻ cú nén này.

Bước 6: phân tích nến - phe short đang cố gắng def (4 râu trên), nhưng thanh nến cuối đã triệt tiêu mọi nỗ lực, EMA đang nén chặt đến đỉnh hộp, có thể nói thanh nến nhỏ này đã là kết cục trận chiến.

Bước 7: đóng vai phe short - Chắc chắn nếu đang đứng ngoài, sẽ không ai short ở vùng nén này, dù nó đang ngay đỉnh đi nữa (EMA lên, nến không có sự cố gắng kéo xuống nào). Nếu giữ vị thế short trước đó, ta đã chốt lãi ngay khi xuất hiện động lực tăng từ đầu hộp, hoặc không thì cú nén này cũng sẽ là giới hạn để thoát lệnh trước khi cú pump nguy cơ xảy ra.

Bước 8: Đánh giá cản kế tiếp. Nếu đủ xa,ta vào lệnh ở thanh giá cuối đóng nến kẹp giữa EMA và đỉnh (mũi tên xanh). Nếu cản trên là quá gần, phe bán có thể dễ tham gia đánh sớm, và hơn hết, một lý do quan trọng là gần quá R:R thấp, đánh chán! Thông thường lệnh dưới 2R tại hạ sẽ bỏ qua.

Bước 9: đánh giá lại, chuẩn bị tâm lý - Lệnh vào này vẫn có một chút bất lợi: trước cú nén là một khoảng trống lớn, 2 phe chưa giao tranh nhiều ở gần khu vực nén này. Tuy nhiên, các yếu tố khác của một vị thế tốt cũng khá đủ để khiến ta bỏ qua điểm yếu này, nhưng cần phải theo dõi hành trình sau khi break của nến kĩ hơn bình thường. Nếu cây nến pump đầu tiên “chưa ra chợ đã tiêu hết tiền” với râu nến trên dài bất thường, tiếp nối là 2 nến đen (chính là mô hình đỉnh giả đã bàn ở lý thuyết) -> động lực tăng còn chưa đủ, ta nên cân nhắc thoát vị thế chốt lãi, và tiếp tục theo dõi để lên tàu lại khi có nến đẹp. Như đã nhắc rất nhiều, giá sẽ tìm về cú nén như 1 nam châm hút ngược, vậy nên không có gì lạ nếu nến pump nhẹ rồi lại quay đầu chạy về đỉnh hộp (đỉnh cú nén). Thông thường khi về test lại sẽ tiếp diễn xu hướng tăng ngay sau đó, lý do: những người trễ tàu sẽ lập tức bắt lại cú chạm kỹ thuật này, những người chưa kịp thoát lệnh short (như bước 7 đã nói) sẽ lập tức chốt đơn đi ngủ cho nhẹ lòng. Vậy lúc đó còn gì cản phe long? Còn chứ :)) có rất nhiều yếu tố dù là lệnh đẹp như thế nào đi nữa, ví dụ như phe long đi ngủ sớm không có volume, hay các ông long không dám vào lệnh khi back-test, các ông short ngoan cố, thấy test đỉnh thì lại tưởng tiếp diễn xu hướng giảm nên không thoát lệnh, … Do đó, việc đánh giá nến back-test cũng quan trọng không kém. Nếu đó là cây nến có râu dưới, bật tăng ngay khi chạm đỉnh hộp, nghĩa là kịch bản đẹp đã diễn ra. Nếu nó có chiều hướng đi xuống, phá đỉnh hộp, tốt nhất ta nên thoát vị thế để chờ đợi. Bởi có thể nhiều ông long cũng sẽ thoát, và nhiều ông short sẽ entry vì có đỉnh giả (trường phái ngược xu hướng đã bàn ở trên) -> giá dump trở lại.