1. Phát triển một thành phố bền vững an an toàn.

Bản chất của việc phi tập trung chính là bảo mật, không phải là lí tưởng công bằng xã hội. Mạng lưới càng tập trung thì bảo mật của mạng lưới càng yếu.

Ví dụ tiêu biểu nhất cho trường phái hi sinh tính phi tập trung đổi lấy scalability thành công nhất chính là Solana và BSC. Không thể phủ nhận sự thành công và smooth về trải nghiệm của mạng lưới Solana cũng như BSC. Tuy nhiên, khi mà số lượng giao dịch trên mạng lưới Solana ngày càng tăng thì mạng lưới lại đang bộc ra nhiều điểm yếu về bảo mật trong thiết kế hệ thống.

Về vấn đề này thì Vitalik có đưa ra một phép so sánh nghe thấy khá hợp lí.

Tưởng tượng blockchain như là một thành phố. Các nodes là lực lượng cảnh vệ của thành phố. Người dùng là người dân và các hoạt động người dân trong thành phố cần ghi lại là transaction trong mạng lưới.

Khi thành phố đang còn bé, ít dân thì số lượng lính gác không cần quá nhiều vẫn có thể đảm bảo thành phố an toàn được. Nhưng người dân vào thành phố ngày một đông dần lên, nếu thành phố quyết định mở rộng diện tích thành phố nhưng không tăng số lượng lính cảnh vệ tương ứng sẽ để lộ ra nhiều lỗ hổng an ninh hơn. Hơn nữa, việc số lượng lính gác ít và khi phân công các ca trực không đủ ngẫu nhiên cũng có thể tạo cơ hội cho attackers tấn công thành phố (mạng lưới) một cách rất dễ dàng. Chỉ cần xác định được ông nào sẽ trực ca tiếp theo, tấn công ông lính gác đó (spam hoặc attack) thì đã có thể làm cho mạng lưới trở nên rất chậm hoặc thậm chí là làm tê liệt thành phố trong một khoảng thời gian.

Chính vì vậy, việc đảm bảo rằng mạng lưới có đủ số lượng cảnh vệ (validators nodes) tương ứng với từng giai đoạn phát triển của thành phố là rất quan trọng với bảo mật của thành phố. Lí do mà gas fee của Ethereum đang rất cao chính là vì số lượng người dân của thành phố tăng nhanh hơn nhiều so với tốc độ tuyển dụng của đội cảnh vệ, dẫn tới việc thành phố phải thu thêm tiền thuế hoạt động của người dân để trả lương cao hơn (validating/mining rewards) cho lực lượng cảnh vệ.

Sử dụng analogy này rất có ích trong việc xác định phương hướng phát triển hoặc đánh giá về giá trị các dự án layer 1 trên thị trường. Theo quy luật thị trường thông thường, khi một thành phố có mức thuế hoạt động thấp nhưng lại có mức độ an ninh cao, người dân tự khắc chuyển về đó sống. Nếu một dự án có mức thuế hoạt động cao vì có mức độ an ninh cao, nếu thành phố này có phương án tăng cường khả năng cảnh vệ hợp lí, mình tin thành phố này sẽ tiếp tục phát triển và sẽ ngày càng có nhiều người dân đến sống hơn các thành phố khác, vì nó an toàn hơn. Cho tới một lúc mà số lượng người dân trong thành phố không tăng quá nhanh so với hệ thống cảnh vệ, khi đó thuế hoạt động sẽ tự khắc được điều chỉnh lại theo cơ chế cung cầu của thị trường.

Vậy giá trị của các đồng crypto layer 1 là gì? Đối với các thành phố chạy theo cơ chế đồng thuận Proof of Stake, các đồng crypto layer 1 như Ethereum hay Solana được sử dụng cho 2 mục đích:

(1) Sử dụng làm giấy phép mở doanh nghiệp cảnh vệ để tham gia làm cảnh vệ cho thành phố, nhận phần thưởng cảnh vệ từ thuế hoạt động của người dân. (Stake để run nodes)

(2) Trả thuế hoạt động khi sống trong thành phố. (Trả gas fee) Đối với các thành phố chạy cơ chế đồng thuận PoW thì chỉ có giá trị sử dụng số (2) thôi, đây cũng chính là một điểm cộng về mặt bản chất giá trị khi mình đầu tư vào dự án layer 1 PoS.

Có thể câu hỏi mọi người đang thắc mắc là tại sao các dự án không tăng thêm số lượng validating nodes để tăng tính phi tập trung cho mạng lưới?

Có nhiều lí do cả tích cực lẫn tiêu cực. Một trong những lí do tiêu cực chính là càng nhiều nodes thì tốc độ của mạng lưới lại càng chậm. Một trong cơ chế hoạt động của blockchain chính là việc các validating nodes/mining nodes phải communicate với nhau sau khi xác thực giao dịch. Trong analogy thành phố thì đồng nghĩa với việc các cảnh vệ phải truyền đạt lại tình hình thành phố cho các cảnh vệ khác trước khi thay ca trực. Vì vậy, số lượng cảnh vệ càng nhiều thì tốc độ chuyển ca càng lâu, làm cho tốc độ bảo mật của thành phố trở nên chậm hơn.

Vậy nên việc scale một mạng lưới blockchain nhưng vẫn phải đảm bảo tính phi tập trung là một vấn đề rất khó giải quyết, và phần nhiều các dự án trên thị trường hiện tại chỉ đang nhắc đến phi tập trung cho vui chứ chưa thấy một dự án nào thực sự commit với tính phi tập trung của mạng lưới họ.